Theo quy hoạch phát triển kinh tế, tỉnh Quảng Ninh vừa thuộc vùng kinh tế trọng điểm phía Bắc vừa thuộc vùng duyên hải Bắc Bộ. Đây là tỉnh khai thác than đá chính của Việt Nam, có vịnh Hạ Long là di sản, kỳ quan thiên nhiên thế giới.
Quảng Ninh là một địa danh giàu tiềm năng du lịch, là một đỉnh của tam giác tăng trưởng du lịch miền Bắc Việt Nam. Sở hữu danh thắng nổi tiếng là vịnh Hạ Long được UNESCO công nhận là di sản thiên nhiên thế giới và di sản thế giới bởi giá trị địa chất địa mạo. Vịnh Hạ Long là địa điểm du lịch lý tưởng của Quảng Ninh cũng như miền bắc Việt Nam.
1. Vị trí địa lý tỉnh Quảng Ninh
Quảng Ninh nằm ở miền Bắc của Việt Nam, là tỉnh ven biển địa đầu vùng Đông Bắc Bộ. Lãnh thổ trải theo hướng đông bắc – tây nam. Quảng Ninh nằm cách thủ đô Hà Nội 125 km về phía Đông.
- Phía bắc giáp với Trung Quốc kết nối qua cửa khẩu quốc tế Móng Cái.
- Phía đông và nam giáp với vịnh Bắc Bộ.
- Phía tây bắc giáp với tỉnh Lạng Sơn và tỉnh Bắc Giang
- Phía tây nam giáp với tỉnh Hải Dương và tỉnh Hải Phòng.
Diện tích tự nhiên toàn tỉnh Quảng Ninh là 611.081,3 ha (số liệu năm 1998). Trong đó đất nông nghiệp 243.833,2 ha, đất chuyên dùng 36.513 ha, đất ở 6.815,9 ha, đất chưa sử dụng 268.158,3 ha.
2. Địa hình
Địa hình Quảng Ninh mang tính chất là một vùng miền núi, trung du và ven biển, hình thành 3 vùng tự nhiên rõ rệt: vùng núi có diện tích gần 3.000 km², chiếm 41%; vùng hải đảo 619 km², khoảng 10,0%.
3. Khí hậu
Quảng Ninh nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới có mùa hạ nóng ẩm, mưa nhiều; mùa đông lạnh, ít mưa và tính nhiệt đới nóng ẩm là phổ biến. Do ảnh hưởng bởi hoàn lưu gió mùa nên khí hậu bị phân hoá thành hai mùa: mùa hạ nóng ẩm với mùa mưa, mùa đông lạnh với mùa khô.
Về nhiệt độ: được xác định có mùa đông lạnh, nhiệt độ không khí trung bình ổn định dưới 20oC. Mùa nóng có nhiệt độ trung bình ổn định trên 25oC. Khí hậu Quảng Ninh nhìn chung mát mẻ, ấm áp, thuận lợi đối với phát triển nông nghiệp, lâm nghiệp và nhiều hoạt động kinh tế khác.
4. Hành chính, dân cư
Tỉnh Quảng Ninh có 13 đơn vị hành chính cấp huyện trực thuộc, bao gồm 4 thành phố, 2 thị xã và 7 huyện với 177 đơn vị hành chính cấp xã, bao gồm 72 phường, 7 thị trấn và 98 xã. Quảng Ninh cũng là tỉnh có nhiều thành phố trực thuộc nhất Việt Nam, bao gồm: thành phố Hạ Long, thành phố Móng Cái, thành phố Cẩm Phả và thành phố Uông Bí.
Xem thêm: Giới thiệu tổng quan về thành phố Hạ Long năm 2023
Năm 2019, dân số tỉnh Quảng Ninh đạt 1.324.800 người, với diện tích 6178,2 km² thì mật độ dân số là 214 người/km². Trong đó dân số sống tại thành thị là 853.700 người, chiếm 64,4% dân số toàn tỉnh. Tỷ lệ đô thị hóa của tỉnh đến năm 2022 đạt 68,5% và là một trong 5 địa phương có tỷ lệ đô thị hóa cao nhất cả nước, chỉ sau Đà Nẵng, Thành phố Hồ Chí Minh, Bình Dương và Cần Thơ.
5. Dân tộc, tôn giáo
Quảng Ninh có 22 thành phần dân tộc, song chỉ có 6 dân tộc có hàng nghìn người trở lên, cư trú thành những cộng đồng và có ngôn ngữ, có bản sắc dân tộc rõ nét. Ðó là các dân tộc Việt (Kinh), Dao, Tày, Sán Dìu, Sán Chỉ, Hoa. Trong đó, người Việt (Kinh) chiếm 89,23% tổng số dân. Người Dao (4, 45%) có hai nhánh chính là Thanh Y, Thanh Phán. Người Hoa (0,43%), người Sán Dìu (1,80%), Sán chỉ (1,11%).
Là một vùng đất có nền văn hoá lâu đời. Văn hoá Hạ Long đã được ghi vào lịch sử như một mốc tiến hoá của người Việt. Cũng như các địa phương khác, cư dân sống ở Quảng Ninh cũng có những tôn giáo, tín ngưỡng để tôn thờ. Đạo Phật là tôn giáo có lịch sử lâu đời nhất với nhiều ngôi chùa nổi tiếng như Thiền viện trúc lâm Yên Tử, Chùa Ba Vàng (Uông Bí), Chùa Long Tiên, Chùa Lôi Âm (Hạ Long), Chùa Cái Bầu (Vân Đồn).
Ngoài ra, các tôn giáp khác hiện có 27 nhà thờ Ky Tô giáo của 9 xứ thuộc 41 họ đạo nằm ở 8 huyện, thị xã, thành phố. Số giáo dân khoảng hơn một vạn người. Tín đồ đạo Cao Ðài hiện có khoảng vài chục người. Tín ngưỡng phổ biến nhất đối với cư dân sống ở Quảng Ninh là thờ cúng tổ tiên, thờ các vị tướng lĩnh nhà Trần có công với dân với nước, các vị Thành Hoàng, các vị thần (sơn thần, thuỷ thần), thờ các mẫu (Mẫu Liễu Hạnh, Mẫu Thượng Ngàn, Mẫu Thoải)…
6. Giao thông kết nối
Hệ thống giao thông của Quảng Ninh bao gồm đầy đủ các loại hình giao thông đường bộ, đường sắt, đường thuỷ (biển) và cảng hàng không.
6.1 Đường bộ
Quốc lộ – Hệ thống đường bộ có 7 tuyến Quốc lộ dài 558,79 km gồm:
- QL18A: đoạn qua tỉnh dài 240 km. Điểm đầu tại cầu Vàng Chua, thị xã Đông Triều; điểm cuối tại cầu Bắc Luân I, thành phố Móng Cái.
- QL18B: dài 16,9 km. Điểm đầu tại ngã ba Quảng Đức, huyện Hải Hà; điểm cuối tại cửa khẩu Bắc Phong Sinh, huyện Hải Hà.
- QL18C: dài 121,14 km. Điểm đầu tại thị trấn Tiên Yên, huyện Tiên Yên; điểm cuối tại cửa khẩu Hoành Mô, huyện Bình Liêu.
- QL10: dài 6,5 km. Điểm đầu tại phường Thanh Sơn, thành phố Uông Bí; điểm cuối tại phường Phương Nam, thành phố Uông Bí.
- QL4: dài 37 km. Điểm đầu tại xã Điền Xá, huyện Tiên Yên; điểm cuối tại cảng Mũi Chùa, xã Tiên Lãng, huyện Tiên Yên.
- QL279: dài 62,55 km. Điểm đầu tại phường Quang Hanh, thành phố Cẩm Phả; điểm cuối tại xã Tân Dân, phường Hoành Bồ, thành phố Hạ Long
- QL17B: dài 1,34 km. Điểm đầu tại phường Mạo Khê, thị xã Đông Triều; điểm cuối tại cầu Đá Vách, phường Mạo Khê, thị xã Đông Triều.
Tỉnh lộ với 16 tuyến, tổng chiều dài 409,93 km.
Cao tốc với 3 tuyến, bao gồm:
- Cao tốc Hạ Long – Hải Phòng: 25 km. Khởi công năm 2014, hoàn thành năm 2018. Điểm đầu nối cao tốc Hà Nội – Hải Phòng (quận Hải An, Hải Phòng), điểm cuối nối cao tốc Hạ Long – Vân Đồn tại nút giao Minh Khai (phường Đại Yên, thành phố Hạ Long). Quy mô 4 làn xe, vận tốc thiết kế 100km/h.
- Cao tốc Hạ Long – Vân Đồn: 60 km. Khởi công năm 2015, hoàn thành năm 2018. Điểm đầu nối cao tốc Hạ Long – Hải Phòng tại nút giao Minh Khai (phường Đại Yên, thành phố Hạ Long), điểm cuối nối với tuyến đường trục chính Khu kinh tế Vân Đồn (xã Đoàn Kết, huyện Vân Đồn). Quy mô 4 làn xe, vận tốc thiết kế 100km/h
- Cao Tốc Vân Đồn – Móng Cái: 80km. Khởi công tháng 4 năm 2019 và chính thức khánh thành, thông xe vào ngày 1 tháng 9 năm 2022. Đường cao tốc này có quy mô 4 làn xe, vận tốc thiết kế 120 km/h. Cao tốc được chia làm 2 dự án độc lập là Vân Đồn – Tiên Yên dài 16 km và Tiên Yên – Móng Cái dài gần 64 km. Bắt đầu từ Km70+108 (xã Đoàn Kết, huyện Vân Đồn, cạnh sân bay Quốc tế Vân Đồn) và kết thúc tại Km150+339 (giao với đường tỉnh 335, trùng với điểm cuối dự án cầu Bắc Luân II, TP Móng Cái).
6.2 Đường thủy
Theo số liệu thống kê trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh hiện có 213 cảng, bến gồm: 59 cảng và 103 bến thủy nội địa. Trong đó cảng hàng hóa chiếm 174; cảng bến khách chiếm 39. Cụ thể:
- 12 cảng biển (Hạ Long 6, Cẩm Phả 3, Hoành Bồ 2, Tiên Yên 1)
- 59 cảng thủy nội địa (Hạ Long 4, Cẩm Phả 18, Uông Bí 5, Móng Cái 15, Đông Triều 14, Quảng Yên 1, Vân Đồn 1, Đầm Hà 1)
- 103 bến thủy nội địa (Hạ Long 25, Cẩm Phả 19, Uông Bí 8, Móng Cái 4, Đông Triều 13, Quảng Yên 11, Hoành Bồ 6, Cô Tô 3, Tiên Yên 9, Hải Hà 5)
- 4 Cảng hành khách thủy nội địa (Hạ Long 2, Vân Đồn 1, Cô Tô 1)
- 35 bến khách thủy nội địa (Hạ Long 6, Cẩm Phả 6, Móng Cái 3, Quảng Yên 2, Đông Triều 5, Vân Đồn 8, Cô Tô 2, Hải Hà 3)
6.3 Đường sắt
Tỉnh có một tuyến đường sắt cấp quốc gia đi qua dài 64,08 km kết nối từ ga Kép (Bắc Giang) đến Đông Triều, Uông Bí và Hạ Long. Dự án xây dựng tuyến Yên Viên – Phả Lại – Hạ Long – Cái Lân hiện nay đang tạm dừng. Ngoài ra, trên địa bàn còn có một số tuyến đường sắt chuyên dùng của ngành than phục vụ vận chuyển cho hai khu vực chính là vùng than Uông Bí và vùng Than Cẩm Phả.
6.4 Đường hàng không
Năm 2018 Cảng hàng không Quốc tế Vân Đồn chính thức đi vào hoạt động bay thương mại. Đây là sân bay do tư nhân đầu tư đầu tiên ở Việt Nam với công suất lên đến 10 triệu khách/năm, phục vụ cho khu kinh tế Vân Đồn trong tương lai và cho hành khách tham quan Quảng Ninh cũng như Vịnh Hạ Long.
Hiện tại, sân bay Vân Đồn có 2 đường bay nội địa hoạt động là Vân Đồn – TP Hồ Chí Minh và Vân Đồn – Đà Nẵng; Được khai thác bởi 3 hãng hàng không là Vietnam Airlines, Vietjet Air, Bamboo Airways. Đường bay quốc tế tại Vân Đồn đã kết nối đến Trung Quốc, Hàn Quốc và Nhật Bản. Khai thác dưới dạng các chuyến bay Charter (thuê riêng cho khách của công ty lữ hành).
Ngoài ra, tại Thành phố Hạ Long có những bãi đỗ cho sân bay trực thăng và thuỷ phi cơ. Hiện nay có máy bay trực thăng hàng tuần đưa khách đi du lịch từ Hà Nội tới Bãi Cháy và cảng tàu khách quốc tế Tuần Châu. Từ tháng 9/2014, Hàng không Hải Âu bắt đầu cung cấp dịch vụ bay thủy phi cơ bay 45 phút từ bến cảng Tuần Châu đến sân bay Nội Bài.
6.4 Mã bưu chính, mã vùng điện thoại và biển số xe
Mã bưu chính hay còn có thể gọi với những tên khác như Mã bưu điện, Zip Postal Code, Zip code, Postal Code là hệ thống mã bao gồm những ký tự chữ hoặc số được quy định bởi Liên hiệp Bưu chính toàn cầu nhằm định vị địa chỉ chính xác của các bưu phẩm. Nói một cách dễ hiểu thì mã bưu chính là một “tọa độ” của địa chỉ trên bản đồ bưu chính.
Mã này là một trong những thông tin cần thiết khi nhận bưu phẩm hay giao hàng ở các bưu điện. Bạn có thể viết chúng vào địa chỉ nhận thư nhằm mục đích tự động xác định điểm đến cuối cùng của thư tín, bưu phẩm. Mã bưu chính cũng được dùng để khai báo khi đăng ký các thông tin trên các trang web khi họ yêu cầu mã số này.
- Mã bưu chính của Quảng Ninh: 01000 (Quý vị có thể tra cứu các khu vực tại mabuuchinh.vn)
- Mã vùng điện thoại: 203
- Biển số xe: 14
7. Kinh tế & Du lịch
Quảng Ninh là một trọng điểm kinh tế, một đầu tàu của vùng kinh tế trọng điểm phía bắc đồng thời là một trong bốn trung tâm du lịch lớn của Việt Nam với di sản thiên nhiên thế giới vịnh Hạ Long đã hai lần được UNESCO công nhận về giá trị thẩm mĩ và địa chất, địa mạo.
7.1 Phát triển kinh tế, thương mại
Quảng Ninh hội tụ những điều kiện thuận lợi cho phát triển kinh tế – xã hội quan trọng trong tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Quảng Ninh có nhiều khu kinh tế, trung tâm thương mại Móng Cái là đầu mối giao thương giữa hai nước Việt Nam – Trung Quốc và các nước trong khu vực. Quảng Ninh là tỉnh liên tục có chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh đứng thứ 1 ở Việt Nam.
Quảng Ninh cũng là địa bàn có tiềm năng lớn để phát triển hoạt động thương mại dịch vụ, nhất là thương mại qua biên giới và thương mại qua đường biển. Cùng với sự phát triển mạnh mẽ của kinh tế, ngành dịch vụ thương mại ngày càng đóng vai trò quan trọng trong chuyển dịch cơ cấu kinh tế của tỉnh.
7.2 Tiềm năng du lịch
Quảng Ninh là một trong những trung tâm du lịch hàng đầu Việt Nam, giàu tiềm năng phát triển du lịch, sở hữu nhiều danh lam thắng cảnh nổi tiếng. Hoạt động du lịch có bước tăng trưởng ấn tượng từ năm 2017, dấu mốc năm 2019 đạt được với 14 triệu lượt khách, trong đó khách quốc tế tăng mạnh với 5,8 triệu lượt. Tổng doanh thu du lịch đạt 29.497 tỷ đồng, đã góp phần tăng tỷ trọng dịch vụ lên 41,2% trong cơ cấu kinh tế.
Thắng cảnh, địa điểm tham quan
Vịnh Hạ Long: di sản thiên nhiên thế giới, có diện tích 1.553 km² với 1969 đảo. Trong đó khu di sản thế giới được UNESCO công nhận có diện tích trên 434 km² với 788 đảo, có giá trị đặc biệt về văn hoá, thẩm mĩ, địa chất, sinh học và kinh tế. Trên vịnh có nhiều đảo đất, hang động, bãi tắm, cảnh quan đẹp thuận lợi cho phát triển nhiều điểm, nhiều hình thức du lịch hấp dẫn. Vịnh Hạ Long cùng với đảo Cát Bà là khu du lịch trọng điểm quốc gia, động lực phát triển vùng du lịch Bắc Bộ.
Vịnh Bái Tử Long nằm liền với vịnh Hạ Long ở phía bắc với nhiều đảo đá trải dài ven biển. Một vẻ đẹp hoang sơ cùng với các bãi tắm tại các đảo như Quan Lạn, Minh Châu, Ngọc Vừng…(Vân Đồn). Phục vụ các du khách thích khám phá tận hưởng vẻ đẹp nguyên sơ của thiên nhiên.
Quảng Ninh còn có nhiều bãi biển đẹp như Trà Cổ (Móng Cái), Sun World Bãi Cháy Hạ Long, đảo Tuần Châu hay mới nhất là bãi tắm Hòn Gai được mở rộng, nâng cấp với nhiều loại hình dịch vụ phục vụ đa dạng các nhu cầu của du khách.
Một số địa danh nổi tiếng khác có thể kể đến như Quần thể di tích danh thắng Yên Tử tại thành phố Uông Bí; Huyện đảo Cô Tô sở hữu các bãi tắm đẹp như Hồng Vàn, Bắc Vàn, Vàn Chảy, đảo Cô Tô Con, được đánh giá là những bãi biển đẹp nhất tại phía Bắc; Đảo Quan Lạn, Minh Châu trên Vịnh Bái Tử Long thuộc Huyện Vân Đồn; đảo Cái Chiên thuộc huyện Hải Hà. Nhờ sự đa dạng này mà Quảng Ninh được ví von mệnh danh là “Việt Nam thu nhỏ”.
Di tích lịch sử, di sản văn hóa
Tại Quảng Ninh có các di tích lịch sử lâu đời, đây là những điểm thu hút khách thập phương đến tham quan với các loại hình du lịch văn hoá, tôn giáo, nhất là vào những dịp lễ hội.
- Bãi cọc Bạch Đằng thuộc thị xã Quảng Yên, khu vực tiếp giáp với Hải Phòng.
- Thương cảng Vân Đồn với trận thủy chiến chống quân Nguyên Mông của tường Trần Khánh Dư, nay thuộc khu vực đảo Quan Lạn và Minh Châu, huyện Vân Đồn.
- Khu quần thể di tích lăng các vua Trần, nơi ở của tổ tiên Vương triều Trần trước khi di cư xuống vùng Thái Bình, Thiên Trường thuộc địa phận thị xã Đông Triều.
- Núi Yên Tử, nơi phát tích thiền phái Trúc Lâm do phật hoàng Trần Nhân Tông sáng lập thuộc địa phận thành phố Uông Bí. Hiện nay Quần thể di tích danh thắng Yên Tử thuộc 2 tỉnh Bắc Giang và Quảng Ninh đang được lập hồ sơ đề nghị công nhận di sản thế giới.
- Đền Cửa Ông (thành phố Cẩm Phả): Đây là nơi thờ Hưng Nhượng Đại Vương Trần Quốc Tảng cùng nhiều nhân vật nổi tiếng thời nhà Trần, và cũng là nơi diễn ra Lễ hội đền Cửa Ông hằng năm. Cuối năm 2017, đền Cửa Ông được Chính phủ xếp hạng là Di tích quốc gia đặc biệt
Ngoài ra, Tỉnh Quảng Ninh còn có hàng trăm di sản văn hoá phi vật thể thuộc bảy loại hình: Lễ hội truyền thống (77 di sản), nghề thủ công truyền thống (25 di sản), nghệ thuật trình diễn dân gian (22 di sản), ngữ văn dân gian (14 di sản), tập quán xã hội (168 di sản), tiếng nói chữ viết (7 di sản), tri thức dân gian (50 di sản). Trong đó có 4 di sản đã được đưa vào danh mục Di sản văn hoá phi vật thể quốc gia, gồm: Nghi lễ then cổ của người Tày (Bình Liêu), hát nhà tơ – hát (múa) cửa đình, lễ hội đền Cửa Ông (Cẩm Phả), lễ hội miếu Tiên Công (Quảng Yên).
Đặc sản nổi tiếng Quảng Ninh
Được mệnh danh là “Việt Nam thu nhỏ” nên ẩm thực ở Quảng Ninh chắc chắn rất phong phú, đa dạng. Từ hải sản tươi ngon cho đến các đặc sản của rừng núi. Đến với vùng đất nơi đây, du khách đừng quên thưởng thức những món đặc sản, ẩm thực địa phương nổi tiếng trong tỉnh như: hải sản Quảng Ninh, hải sản khô, rượu mơ Yên Tử, chả mực giã tay Hạ Long, nem chua – chạo Quảng Yên, măng trúc Yên Tử, sá sùng Quan Lạn, gà đồi, khâu nhục Tiên Yên, cù kỳ Móng Cái.
Đến với Quảng Ninh du khách dễ dàng tận hưởng văn hóa ẩm thực tại hầu hết các quán ăn đường phố cho đến những nhà hàng sang trọng đều đáp ứng được đầy đủ nhu cầu của thực khách.
Lời kết
Trên đây là những thông tin giới thiệu tổng quan về Tỉnh Quảng Ninh của Team Halongtravelholic. Hy vọng sẽ mang đến cho mọi người những thông tin hữu ích và góc nhìn rõ nét về vùng đất địa đầu Đông bắc Tổ quốc Việt Nam.
